عوامل خسارت زای محصولات کشاورزی

• 

  الف- موجودات زنده

• آفت : حشرات و جانوران خسارتزا
• بیماری : قارچها،باکتریها،ویروسها ،نماتدها
• علفهای هرز : کلیه گیاهان نابجا
• ب- عوامل غیر زنده
• کلیه تنشهای محیطی وارده به گیاه : سرمازدگی ، بادزدگی ، کمبود مواد غذایی

تقسیم بندی سموم شیمیا یی بر مبنا ی عوا مل خسا رت زا

• حشره کش
• قارچکش
• علفکش
• موش کش
• نماتد کش
• حلزون کش

حشره کشهای طبیعی

پیرترینها pyrethrins

ازعصاره گلهای گیاهان داودی که درکشورهای کنیا واکوادورمی رویند بدست می آیند –

نحوه عملکرد :سبب فلج شدن فوری حشره میشود ولی فعالیت مجدد پیدامیکنند-به همین سبب مواد سینرژیست به آن اضافه میکنند-

LD50=1500mg/kg

ازاین تیم میشود روتنون و نیکوتین رانام برد

سموم آلی کلره

تاسال 1940میلادی حشره کشهای موجود هنوزبه آرسنیت سرب یاکلسیم،روغنهای نفتی،نیکوتین،نفت،روتنون، گو گرد، گازسیانید هیدروزن وکریولیت محدود میشد-

شامل: کلردان(1945)، لیندین، کلتان، آندوسولفان(1956)، ددت(1936)، دیلدرین (1948) –

این تیم ازسموم دوام بسیارزیاد دارند، خاصیت ابقایی دربافتهای چربی، انتقال ازطریق تغذیه گو شت و—

سموم آلی فسفره

اکترا ًسبب مسمومیت های حاد شده و کارکلینسترازخون رامتوقف می کنند –

شامل: مالاتیون(1949)، دیازینون(1952)، دورسبان، اتیون، کومافوس و—

تقسیم بندی سموم از نظر نحوه تاثیر

• ترکیبات سوزاننده و مسموم کننده

(دینوزب ، گبوتکس و سموم آرسنیکی )

• سموم تماسی (مالاتیون ، گوزاتیون )
• سموم نفوذی ( دیازینون )
• سموم سیستمیک (متاسیستوکس )
• سموم میکروبی ( B-T)

صور متفاوت عر ضه سموم

• بصورت گرد همر اه باپودرتالک و—
• پودرهای قابل تعلیق در آب(w-p)
• امو لسیون های غلیظ (E-C)
• گرانول

تعریف LC50

• عبارتست ازغلظت کشنده سم جهت 50%حیوانات مورد آزمایش وبرحسب میکروگرم درلیتراظهارمی دارند (سمیت سموم تدخینی ) 0
• اگرغلظت گازناشی ازمتیل بروماید د رفضا به 100تا200 ppm برسد چند ساعت تنفس ازآن موجب مسمومیت شد ید شده وممکن هست انسان راباخطر مرگ مواجه سازد 0
• اگرغلظت گازناشی ازقرص فوستوکسین درفضا به 2000ppm درهوابرسد دراند ک مد تی میتواند انسان را بکشد 0

تعریف LD50

• مقدار سمی که قادراست 50% حیوانات موردآزمایش رابکشد
• نمونه LD50سم د-د-ت جهت موشهای بزرگ ازراه دهان ml/Kg 250میباشد
• LD50 دیازینون برابر100 تا 150 mg/Kgمیباشد
• LD50 مالا تیون برابر1000 تا 3500 mg/Kgمیباشد
• LD50 سوین برابر307 mg/Kgمیباشد

تقسیم بندی سموم بر مبنای درجه سمیت

• سموم فوق العاده خطرناک LD50دهانی 0تا50 وپوستی 0تا200mg / kg
• سموم باخطرمتوسط LD50 دهانی 51 تا 500 وپوستی 201 تا2000 mg /kg
• سموم کم خطرLD50 501 تا 5000 وپوستی 2000 تا 20000 mg /Kg
• سموم بی خطر LD50 دهانی 5000 + وپوستی 20000 + mg /Kg

اثرات گروههای متفاوت سموم در سیستم عصبی و رفتاری

ارگانو فسفره (مانند مالاتیون، کلروپیریفوس و —)

اختلالات ادراکی، هوشیاری و عاطفی

اختلالات در اعصاب حسی-حرکتی

کاربامات ( مانند کارباریل)

نقص حافظه – اختلالات بینایی

اختلالات در اعصاب حسی-حرکتی

ارگانو کلره (مانند کپون)

اختلال در ضمیر آگاه و شخصیت فرد

ضد عفونی کنندها (مانند متیل بروماید)

اختلال در حافظه کوتاه مدت

قارچکش ( مانند زینب، مانب و مانکوزب)

بینظمی تنفس فیزیولژیک (احتمالا پارکینسون)

کاهش هدایت عصبی

پیرتروئید

کاهش فعالیتهای حرکتی غیر ارادی

بیحسی در اعصاب حسی جلدی و کاهش در عکس العمل های سریع

جونده کش

ذخیره حداقل اطلاعات در ضمیر آگاه

کاهش توانایی انجام کار بطور مستقل

قوانین وآیین نامه های اجرایی سازمان حفظ نباتات

• ورود ، ساخت،فرموله شود ن وتغیربسته بندی سموم مستلزم اخذ پروانه میباشد
• تعیین وتصویب فهرست سموم مجا زکشورازطریق هیئت نظارت برسموم
• تجدید نظردرفرمول شیمیایی ،نوع فرمولا سیون،بسته بندی و—
• تصویب مشخصا ت لازم جهت برچسب
• سموم جدید بنایراین ازتایید سازما ن حفظ نبا تا ت باید به تصویب هیئت نظا رت سموم برسد
• سازند گا ند گا ن،فرموله کنند گان وبسته بندی کنند گان سموم موظفند با رعایت کلیه مشخصات فنی وبا نظا رت سازمان حفظ نبا ت به بازارعرضه کنند

ایمنی در انبارداری سموم شیمیائی

براساس بررسیهای بعمل آمده شواهدی دال بر آتش سوزی خودبخود سموم دفع آفات نباتی وجود ندارد

به استثنای دیتیوکارباماتها مثل مانکوزب ، مانب ، بنومیل و— که باید از سایر سموم جدا شوند .

ضوابط ساختمان انبار

• باید عاری ازمواد آتش زا به منظور جلوگیری از گسترش آ تش با شد
• دیوارهای خارجی از موادی ساخته شده باشد که از گسترش آتش جلوگیری نماید
• تاحد امکان از ایجاد مجاری فاضلاب در کف انبارهای سموم پرهیزگردد
• فاصله گذاری بین سموم برحسب نوع آنهاازطریق دیوارهای عایق

جلوگیری از بروز آتش سوزی در انبارهای سموم

• بدیهی ترین علت آتش سوزیها :
• کشیدن سیگار
• نقائص و معایب سیستم برق
• وسایل نقلیه حاضر در انبار (لیفتراک)
• توجه به محل جغرافیائی احداث انبار
• مجاورت آن با تاسیسات مسکونی ، مدارس ، کارخانه های مواد غذایی
• موقعیت مجاری آب و سیستمهای فاضلاب در ناحیه انبار

مقابله باآتش سوزی

• انبارهای سموم باید مجهزبه کپسول آتش نشانی وشیلنگ آب باشند
• درانبارهای بزرگ سیستم آب پا ش اتوما تیک مورد توجه قرارگیرد
• نصب سیستم های کشف حریق
• کارکنان انبارباید مجهزبه ماسک ضد حریق ودستگا ههای تنفس ا کسیژن باشند
• انبارهای سموم باید دارای سیستم هواکش جهت خارج شود ن دود باشند

مقررات حمل ونقل

• سموم باید دور از مسافرو مواد غذایی بارگیری و تخلیه شوند-
• از گذاشتن بسته های سموم در زیر وسایل سنگین پرهیز گردد-
• قبل از بارگیری سطوح وسایل نقلیه از لحاظ وجود براده های چوب وسنگ — چک بشود –
• در صورت نشت سم بوسیله خاک مواد نشتی جذب و جمع آوری بشود –

شرایط نگهداری سموم و ایمنی در انبارها

• نگهداری سموم مطابق شرایط برچسب –
• نگهداری سموم در انبارهای مخصوص –
• پرهیز از نگهداری سموم در سایر ظروف
• جدانگهداری علفکشها از سایر سموم
• خروج سموم از انبار با توجه به تاریخ انقضاء
• خارج شود ن ظروف صدمه دیده از محل انبار

شرایط اختصاصی نگهداری سموم

کسی دیمتون متیل ( متاسیستوکس) امولسیون 25%

• حداقل حرارت مجاز 10- و حدالکثر 30+
• درمحلی خشک وخنک ،دورازتابش آفتاب نگهدارید
• دوره کارنس آن 21روزمی باشد

متام سدیم (واپام )

• در جای خشک که هوا به خوبی تهویه میگردد نگهداری بشود
• دور از تابش مستقیم انبار گردد
• دمای مطلوب نگهداری بین 20 تا 30درجه سانتی گراد
• درحرات زیر5درجه سانتی گراد کریستالیزه میشود
• مقدارمصرف جهت نماتدمولدغده110سی سی درهرمترمربع

متیل بروماید

دما (سانتیگراد) زمان (ساعت) دز(g/m )

4تا9 16تا24 48

10تا14 ؛؛؛؛؛؛ 40

15تا20 ؛؛؛؛؛؛ 32

21تا25 ؛؛؛؛؛؛ 24

26به بالا ؛؛؛؛؛؛ 16

قرص فسفید آلومینیوم (فستوکسین)

• دور از آتش و اشیاء داغ و سایر مواد شیمیائی نگهداری بشود
• گازی بی رنگ بابوی سیرمی باشد
• قرص های بزرگ به وزن 3گرم میباشند
• به ازای هرتن محصول 3تا6قرص وبرای محصولات انباری مانند غلات ،حبوبات،خشکبارو— درگونی ویا بسته بندیهابه ازای هرمترمکعب حجم5/- تا5/1عدد قرص استفاده می بشود –

دما (سانتیگراد) مدت گازدهی

15تا 16 5 روز

16تا 20 4روز

21 و زیادتر 3روز

رعایت نکات لازم در موقع کارکردن در انبار

• استفاده از دستکش ، چکمه و لباس کار مخصوص
• عدم جابجایی سموم گازی در داخل انبار
• تعویض و شستشوی همه روزه لباس کارگران
• پرهیر از خوردن آشامیدن و استعمال دخانیات در انبار
• در صورت تماس بدن با سم غلیظ باید فوراً آن را با آب و صابون بشویند

معدوم شدن ظروف خالی سموم

• مدفون شود ن ظروف در عمق 5/1 متری زمین
• محل دفن ظروف خالی بایستی غیر قابل نفوذ و از مسیر رودخانه — دور باشد
• سوزاندن ظروف به جز علفکشها

باقیمانده سموم

CCPR مخفف عبارت Codex Committee on Pesticide Residues یا کمیته باقیمانده سموم کدکسمیباشد – یکی از وظایف این کمیته تعیین حداکثر باقیمانده سموم MRL در مواد غذاییمیباشد – کلیه کشورها در صورتی اجازه ورود محصولات کشاورزی را می دهند که این محصول دارای تائیدیه معتبر از یکی از آزمایشگاه های مورد تائید کدکس Good Laboratory Practice – GLP مبنی بر مقدار باقیمانده سموم مورد تائید کدکس باشد- این مهم جهت بسیاری از کشورهای پیشرفته و پیشرو مورد توجه قرار دارد

• باقی مانده سموم روی محصولات کشاورزی بصور ت PPM) ) مخفف parts-per-million نشا ن می دهند
• اکثرسموم شیمیایی سرطانزاوتومورزاهستند ووجودانواع سرطانها درجوامع امروز زنگ خطری دراین زمینه است
• این نوع مسمومیتها دراثرمصرف متوالی مقادیرجزئی باقیمانده سموم درموادغذایی بوجود می آیند
• دوره کارنس :حداقل زمانیکه بین آخرین سمپاشی وبرداشت محصول باید رعایت شود که دراین مدت سم تجزیه شده وباقیمانده آن به حدمجا ز می رسد
• منابع چربی داربد ن به عنوان غنی کننده های بیولوژیکی عمل می کنند به عنوان نمونه غد د فوق کلیوی،تیروئید ،جگر،کلیه و—می توان نام برد

• ازاینروخورد ن حتی مقدارناچیزمثلا باقیمانده سموم کلره د رحد 1/ ppm، همراه باغذا دلیل ذخیره 10تا15ppmآن دربدن میشود که افزایشی بیش از100برابراست