سموم دفع آفات چیست؟

سموم دفع آفات مواد شیمیایی هستند-. این مواد به منظور از بین بردن آفات مورد استفاده قرار می گیرند.- به طور کلی، سموم دفع آفات یک ماده شیمیایی یا یک عامل بیولوژیکی مانند ویروس، باکتری، ضد میکروب یا ضد عفونی کننده هست که دلیل مهار  و کشتار آفات می بشود -.

استفاده از سموم دفع آفات به قدری متداول هست. که اصطلاح آفت کش ها اغلب به عنوان مترادف با محصول محافظت از گیاه  استفاده می شوند-. این ماده زیادتر اوقات جهت از بین بردن یا کنترل انواع آفات کشاورزی استفاده می بشود – سموم ممکن هست به محصولات زراعی و دامی آسیب برسانند. و بهره وری مزرعه را کاهش دهند- متداول ترین نوع از انواع سموم و کودهای کشاورزی، حشره کش ها نام دارند- این سموم جهت دفع آفات و حشرات استفاده دارند-.

تعریف سموم دفع آفات

سازمان غذا و کشاورزی (FAO) سموم دفع آفات را به این شرح تعریف شود ه است:

هر ماده یا مخلوطی از موادی که جهت پیشگیری.، از بین بردن یا کنترل هرگونه آفت از نکته بیماری انسان یا حیوانات، گونه های ناخواسته گیاهان یا حیوانات در نظر گرفته شده هست. که دلیل ایجاد صدمه در حین تولید یا تداخل در تولید، فرآوری، ذخیره سازی، حمل و نقل یا بازاریابی می بشود -.

مواد غذایی، کالاهای کشاورزی، محصولات چوبی و خوراک حیوانات، یا موادی که ممکن هست. جهت کنترل حشرات، آراکنیدها یا سایر آفات موجود در بدن در حیوانات تجویز بشود -.

انواع سموم دفع آفات

سموم با توجه به انواع آفاتی که می کشند تیم بندی می شوند:

*حشره کش ها – حشرات

*علف کش ها – گیاهان

*جوندگان – جوندگان

*باکتریها – باکتریها

*قارچ کش ها – قارچ

*لاروییدها – لاروها

تجزیه پذیر

زیست تخریب پذیر مواردی هست .که میکروبها و سایر موجودات زنده می توانند آن را به ترکیبات بی ضرر تقسیم کنند-.

ماندگار

مواد ماندگار موادی هستند که ممکن هست ماهها یا سالها طول بکشد تا تجزیه شوند-.

روش دیگر جهت طبقه بندی سموم، در نظر گرفتن مواردی هست ک.ه در فرم های شیمیایی ذکر شده اند یا از یک منبع مشترک یا یک متد تولید شده اند-.

سموم دفع آفات شیمیایی

ارگانوفسفات

بیشتر ارگانوفسفات ها حشره کش هستند-. مکانیسم آنها به این گونه هست که در آنزیم تنظیم کننده انتقال عصبی اختلال ایجاد می کنند-.

كربامات.

مکانیسم عملکرد دفع آفات کربامات مشابه ارگانوفسفرهمیباشد -.. با این حال، اثرات آنزیمی زیادتر اوقات برگشت پذیر هستند-.

حشره کشهای ارگانوکلر

این حشره کش ها زیادتر اوقات در قدیم مورد استفاده قرار می گرفتند- اما در حال حاضر بسیاری از کشورها به دلیل اثرات سلامتی و محیطی و پایداری آنها (مثلاً DDT، کلردان و سمسفن) از حشره کش های ارگانوکلرین استفاده نمی کنند-

پیریدروئید

این سم مصنوعی از پیرترین، سموم دفع آفات طبیعی هست – این سم در گل داودی یافت می بشود – آنها به گونه ای ساخته شده اند که ثبات خویش را در محیط به حداکثر می رسانند-

علف کش های سولفونیل اوره

علف کشهای سولفونیل اوره جهت کنترل علفهای هرز مانند .پیریتوبیاک سدیم، سیکلوسولفامورون، بیسپیریباک سدیم، ترباسیل، سولفومتورون-متیل سولفوسولفورون، ریمسولفورون، .پیرازوسولفورون-اتیل، ایمازوسولفورون، نیسولوسولفولون، اسانوسولفولون، سولفولون مایع، سولفولون مایع متیل، اتوکسی سولفورون، .کلریمورون-اتیل، بنزولفورون-متیل، آزیمسولفورون و آمیدوسولفورون-.

سموم بیولوژیکی

سموم بیولوژیک انواع خاص سموم هستند- .این سموم از مواد طبیعی مانند حیوانات، گیاهان، باکتریها و مواد معدنی خاص تشکیل می شوند-.

نمونه ای از سموم دفع آفات

نمونه هایی از سموم دفع آفات قارچ کش ها، علف کش ها و حشره کش ها هستند- .نمونه هایی از سموم دفع آفات شیمیایی خاص عبارتند از: .گلیفوزات، آسفات، دیت، پروپوکسور، متالدئید، اسید بوریک، دیازینون، دوربان، DDT، مالاتیون و غیره-.

مزایای سموم دفع آفات

مهمترین مزیت سموم دفع آفات محافظت از محصولات زراعی در مقابل حشرات و سایر آفات هست -.

*کنترل آفات و بیماریهای گیاهی-.

*ارگانیسم هایی که به فعالیت ها و ساختارهای دیگر انسان آسیب می رسانند-.

اثرات سموم دفع آفات

مواد شیمیایی سمی موجود. در این مواد به گونه ای طراحی شده اند که به طور عمدی در محیط آزاد شوند.- هدف استفاده از سموم، دفع آفات خاص هست – اما برخلاف میل فرد مصرف کننده،. سموم وارد هوا، آب، رسوبات و حتی غذا می شوند-.

سموم دفع آفات با خطرات سلامتی انسان ارتباط دارد-. از اثرات کوتاه مدت مانند سردرد و حالت تهوع گرفته تا اثرات مزمن مانند سرطان ، آسیب باروری-.

استفاده از این مورد ها  نیز تنوع زیستی عمومی در خاک را کاهش می دهد-. در صورت عدم وجود مواد شیمیایی در خاک، کیفیت آن بالاترمیباشد -. افزایش کیفیت خاک با افزایش محصولات کشاورزی همراه هست -.

کودهای شیمیایی – انواع و کاربردهای آنها

کودهای شیمیایی در کشاورزی مواد غذایی گیاهان محسوب می شوند-. بر اساس فرآیند تولید، آن ها را به سه دسته تقسیم می کنند: کود شیمیایی، آلی و کودهای بیولوژیکی-.

کودهای شیمیایی (کود مصنوعی)

کودهای شیمیایی نقش مهمی در افزایش تولید محصولات زراعی دارند- .مواد مغذی اصلی موجود در کودهای معدنی شامل نیتروژن، فسفر و پتاسیم هست -. این مواد در مرحله رویشی و تولید مثل رشد گیاه تأثیر می گذارد-.

مزایای استفاده از کودهای شیمیایی

از نکته انواع سموم و کودهای کشاورزی، کودهای شیمیایی هستند- .این مواد مواد مغذی محلول را در دسترس گیاهان قرار می دهد-. بنابراین تاثیر مستقیم و سریع دارند.- قیمت کودهای شیمیایی نسبت به کودهای آلی پایین تر و رقابتی تر هستند-.

مواد مغذی در این کودها زیاد هست -. درحالیکه گیاهان جهت رشد مقادیر کمتری نیاز دارند-.

مضرات کودهای شیمیایی

استفاده از کودهای شیمیایی به تنهایی در کشاورزی فایده ای ندارد. زیرا دلیل تخریب خاک می بشود – تخریب با از بین رفتن ماده آلی حاصل می بشود – بنابراین تعادل مواد مغذی از بین می رود .و عملکرد محصول پایین می آید-.

به دلیل حلالیت زیاد، تا ۷۰ درصد کودهای معدنی را میتواناز طریق شستشو، دفع نیتروژن و فرسایش از بین برد .و دلیل کاهش کارایی آنها شد-.

استفاده بیش از حد می تواند. منجر به اثرات منفی مانند آبشویی، آلودگی منابع آب، از بین رفتن میکروارگانیسم ها و حشرات دوستانه، حساسیت زراعی در برابر حمله به بیماری، اسیدی شدن یا قلیایی سازی خاک یا کاهش باروری خاک بشود -.

کودهای ارگانیک

کود آلی به طور مرتب در طبیعت استفاده می بشود – زیادتر اوقات به عنوان محصول جانبی یا محصول نهایی یک فرآیند طبیعی هست – کودهای آلی نیز زیرمجموعه انواع سموم و کودهای کشاورزی قرار می گیرد-.

کودهای ارگانیک مانند کودهای شیمیایی، سه ماده مغذی اصلی مورد نیاز گیاهان را شامل می شوند: نیتروژن، فسفر و پتاسیم-

کودهای ارگانیک شامل مواد آلی طبیعی هستند .(به عنوان نمونه کستینگهای کرم، کمپوست، جلبک دریایی) یا ذخایر معدنی که به طور طبیعی وجود دارند-.

انواع کودهای آلی

۱- کود دامی:

کودهای حیوانی متداول ترین ماده آلی هستند- کود حیوانی در اصل یک کود کامل هست -.

۲- لجن فاضلاب:

این محصول بازیافت شده از تصفیه خانه های فاضلاب شهری هست – فرمهایی که زیادتر اوقات در دسترس هستند فعال، کمپوست و آهک تثبیت می شوند-.

۳- مواد گیاهی

مواد گیاهی عموما از مواد مغذی خاص مانند نیتروژن غنی هستند-

۴- کمپوست

تهیه کمپوست از انواع مواد اولیه امکان پذیر هست -. اما در محصولات نهایی در غلظت نیتروژن، فسفر و پتاسیم به طرز چشمگیری مشابه هستند-.

مزایای کودهای آلی

استفاده از کودهای آلی به دلیل داشتن ریز مغذی ها و اجزای آلی که دلیل افزایش احتباس رطوبت خاک و کاهش شسته شدن مواد مغذی می بشود ،. مفید هست –

کودهای آلی را میتواندر برابر تحمل اسید .و آنهایی که در شرایط خنثی یا قلیایی مناسب تر هستند، استفاده شود -.

کودهای آلی علاوه بر افزایش عملکرد و کوددهی مستقیم گیاهان، می توانند. تنوع زیستی (عمر خاک) و بهره‌وری طولانی مدت خاک را بهبود بخشند و ممکن هست. یک منبع بزرگ جهت دی اکسید کربن اضافی را اثبات کند-.

مواد مغذی ارگانیک با تهیه مواد آلی و ریز مغذی ها جهت ارگانیسم هایی نظیر میکوریزا قارچی ، مقدار موجودات خاک را افزایش می دهد-.

مضرات کودهای آلی

• کودهای آلی استریل نیستند-
• محتوای کمی مواد مغذی دارند-
• به طور کلی هزینه های بیشتری نسبت به کود مصنوعی دارند-
• برای صدور گواهینامه ارگانیک نیاز به اسناد و بازرسی های منظم دارد-

بیولوژیک کننده های زیستی

کودهای بیولوژیکی زیادتر اوقات به عنوان تخریب کننده م.یکروبی شناخته می شوند- این کودها از طریق فرآیندهای بیولوژیکی عناصر مهم تغذیه ای موجود در خاک را از فرم غیر قابل استفاده .به قابل استفاده تبدیل می کنند-.

اصطلاح کودهای بیولوژیکی شامل میکروارگانیسم های انتخابی مانند باکتری ها، قارچ ها و جلبک ها هست – .میکروارگانیسم ها قادر به از بین بردن نیتروژن جوی هستند،. و یا فسفات و پتاسیم محلول موجود در خاک را به اشکال در دسترس گیاهان تبدیل می کنند- .میکروارگانیسم های خاک نقش مهمی در فرآیندهای خاک که تعیین کننده بهره وری گیاه هستند، دارند-

باکتری هایی که در خاک زندگی می کنند به زندگی آزاد مشهورند- .بعضی از باکتری ها با بهبود شرایط محدود کننده .رشد یا از طریق تولید مواد ضد تنش و یا ایجاد مقاومت در برابر عوامل بیماری زای گیاه، از رشد گیاه حمایت می کنند-.

اثر متقابل ریزوسفر، ریشه گیاهان و میکروارگانیسمهای حاصل از خاک نقش مهمی در رشد و نمو گیاهان دارند- ترکیبات آلی که توسط ریشه ها و باکتری ها آزاد می شوند، نقش مهمی در جذب مواد مغذی معدنی دارند-

هورمون های تولید شده توسط باکتری های ریزوسفر اثر مستقیمی بر گیاهان دارند- .کودهای بیولوژیکی زیادتر جهت استفاده از میکروارگانیسم های خاک به منظور افزایش دسترسی و جذب مواد مغذی معدنی جهت گیاهان مورد استفاده قرار می گیرند-.

مزایای کودهای بیولوژیکی

کودهای بیولوژیکی دارای مزیت مشخصی نسبت به کودهای شیمیایی هستند-.

• استفاده از کودهای بیولوژیکی نسبت به کودهای شیمیایی به طور موثری خاک را غنی می کنند-.
• به محیط زیست آسیب نمی رساند و منابع انرژی تجدیدپذیر را کاهش نمی دهد .-.
• کودهای شیمیایی از طریق نیتروژن تأمین می شوند- در حالی که کودهای بیولوژیکی علاوه بر نیتروژن دلیل تقویتبعضی از مواد تقویت کننده رشد مانند هورمون ها، ویتامین ها، اسیدهای آمینه و غیره می شوند-.
• کودهای بیولوژیکی نیتروژن را به طور مداوم در کل دوره رشد محصول در مزرعه تحت شرایط مطلوب تأمین می کنند-.
• استفاده مداوم از کودهای شیمیایی بر ساختار خاک تأثیر منفی می گذارد- .در حالی که کودهای بیولوژیکی هنگام استفاده از خاک دلیل بهبود ساختار خاک می شوند-.
• تأثیر کودهای شیمیایی این هست که در دوزهای بالاتر سمی هستند- کودهای بیولوژیکی اما اثرات سمی ندارند-.

مزایای محصولات میکروبی چیست؟

(۱) ایمنی محصولات میکروبی نسبت به بسیاری از مواد شیمیایی بالاتر هست –

(۲) مواد سمی و میکروب ها در زنجیره غذایی جمع نمی شوند-.

(۳) خاصیت خویش تکثیر دارند- بنابراین نیاز به تداوم مصرف ندارد-

(۴) موجودات هدف به ندرت مقاومت می کنند-. مانند مواردی که از مواد شیمیایی جهت از بین بردن آفات مضر جهت رشد گیاه استفاده می بشود -.

(۵) عوامل بیوکنترل به درستی توسعه یافته جهت فرآیندهای زیست محیطی یا محیط زیست مضر نیستند-

در این مقاله سعی شد به طور مفصل انواع سموم و کودهای کشاورزی معرفی شدند-. آرال شیمی با تولید محصولات ارگانیک جایگزین مناسبی جهت قارچ کش ها و سموم در اختیار کشاورزان قرار می دهد.

 

انواع سموم

تاريخچه :

استفاده از سموم به تاريخ روم ويونان باستان مرتبط مي بشود -. فردي به نام هومر از يك سم تدخيني كه ناشي از سم گوگرد بوده هست ،. نام برده هست -.

پلني (Pleny) ايتاليايي كاربرد آرسينك را بر عليه حشرات و همچنين سودا (Soda)  و جوش شيرين را براي اصلاح بذر توصيه كرده اند .-

در قرن شانزدهم در چين از مواد آرسنيكي و نيكوتين براي نابود كردن آفات و حشرات استفاده كرده اند ، تا قرن نوزدهم پيرتروم ( سمي هست گياهي كه از گياه پيرو تر استخراج مي بشود ) و صابون به عنوان حشره كش مورد استفاده قرار مي گرفتند -.همچنين تنباكو و گوگرد و آهك را با هم مخلوط  كرده .و روي برگها به عنوان آفت كش استفاده مي كردند -.

در اواسط قرن نوزدهم يعني حدود سال ۱۸۵۰ مطالعات سيستميك و علمي براي مطالعه سموم شروع شد و منجر به توليد سمي بنام « سبز پاريس » شد – .سبز پاريس « آرسينت مس ناخالص » بر عليه سوسك كلرادو در آمريكا در مزارع سيب زميني بطور وسيعي بكار رفت –

در سال ۱۹۰۰ مصرف اين سم به حدي رسيد كه مجبور شدند اولين قانون را براي مصرف حشره كش ها وضع كنند .-

در اواخر قرن ۱۹ در فرانسه فردي كه تاكستان داشت سمي را كه از اختلاط سولفات مس با هيدروكسيد كلسيم تهيه شده و به اسم سم “بورد ياكس ” ناميده شد. و برعليه آفات گياهي مصرف كرد متوجه شد. كه برگهاي زرد خردل مجاور گياهي كه سم بر عليه آن استفاده مي شد ، سياه شده هست – .مشاهده اين پديده دلیل شد كه اولين علف كش به بازار بيايد-.

در سال ۱۹۱۳ تركيب ديگري را از جيوه ساختند كه تركيب آلي جيوه دار علف كش به نام « ارگانومركوري» اختراع شد –

در سالهاي بين  جنگ جهاني نخست و دوم تعداد و پيچيدگي آفت كش ها زياد شد – ./مثلا قطران نفت را بر عليه تخم شته بكار مي بردند كه هنوز نيز استفاده مي بشود -.

دي نيتروارتوكروزل در سال ۱۹۳۲ در فرانسه براي كنترل علف هاي غلات و حبوبات امتياز گرفت .و در سال ۱۹۳۴ قارچ كش تيرام اولين قارچ كش دي تيوكاربامات در آمريكا انحصاري شد-.

در اثناي جنگ دوم جهاني پتانسيل (قدرت) حشره كش DDT در سوئيس كشف شد و تركيبات حشره كش ارگانوفقره در آلمان ظهور كردند -. در همين اثنا در انگليس كار بر روي سموم در حال پيشرفت بود. كه منجر به توليد تجارتي علف كش ها ي تیم فتوكسي آلكاتوئيك اسيد شد –

– در سال ۱۹۴۵ اولين علف كش هاي كار با مات عمل كننده .بر روي خاك به وسيله كارگران در انگلستان كشف شدند و. حشره كش آلي كلره «كلردان » در آمريكا و آلمان معرفي گرديد- .اندكي بنایراین از آن كار با مات هاي حشره كش در سوئيس تكامل يافتند –

– در فاصله ۱۹۵۵ – ۱۹۵۰ مشتقات اوره به عنوان علف كش ها در آمريكا ظهور كردند .- .قارچ كش هاي ” كاپتان” و” گليودين “ظاهر شدند و مالايتون معرفي شد-.

بين ۱۹۶۰ – ۱۹۵۵ ساير محصولات جديد شامل ماده علف كش « تيرازين » و علف كش هاي آمونياك چهارظرفيتي ظهور كردند-.

– ديك لوبنيل ، تري فلورآلين و بروموكسي لين در بين سالهاي۱۹۶۵ – ۱۹۶۰ و قارچ كش سيستميك بنوميل در سال ۱۹۶۸ كشف شدند -.

–  در اثناي دهه هاي ۱۹۷۰- ۱۹۸۰ بسياري از آفت كش هاي جديد معرفي شدند آنها بطور كامل براساس مكانيزمهاي بيولوژيكي و بيوشيميايي پايه ريزي شده اند. و در مقايسه با آفت كش هاي قديمي تر اغلب آنها در پايين ترين دز بسيار مؤثر هستند .بهترين نمونه از اين آفت كش هاي جديد مواد علف كش سولفوفيل اوره ها و قارچ كش هاي سيستميك جديدي زیرا متالاكسي و تري آديمفون هستند -.

گروه جديد و مهم حشره كش ها شامل پيروتيروئيدهاي سنتزي مقاوم در مقابل نور هستند .كه از پيرترين هائي  كه بطور طبيعي موجودند پيشرفته ترند-.

F-A-O در سال ۱۹۸۶ آفت كش را جنين تعريف كرد-.

« هر ماده يا مخلوطي از مواد كه براي ممانعت ، تخريب يا كنترل هر آفت در نظر گرفته بشود . و يا آفت كش ها تركيبات شيميايي هستند .كه بر عليه آفات در كشاورزي و نيز بر عليه ناقلين بيماريهاي انساني و حيواني در بهداشت عمومي مصرف مي شوند -.

طبقه بندي آفت كش ها :

آفت كش ها را به صورتهاي متفاوت مي توان تیم بندي كرد به عنوان نمونه ممكن هست .آنها را به سه طريق طبقه بندي نمود-

۱-    برحسب آفت مورد حمله ( علف كش ، حلزون كش، ميكروب كش ، كنه كش ، قارچ كش ، جونده كش و حشره كش )

۲-    بر حسب ساختمان شيميايي ( آفت كش ها ي كلره – فسفره – معدني و آلي )

۳- برحسب نوع زيان يا صدمه اي كه وارد مي كند. (سموم اعصاب – مخدر – سيستميك اعصاب )

انواع تماس با سم :

تماس به دو صورت انجام مي گيرد :

۱-    تماس با آگاهي (با اطلاع )

۲-    تماس ناخودآگاه ( بي اطلاع)

تماس با آگاهي خویش به دو نوع اتفاق مي افتد : ۱- انسان دست به خودكشي بزند(انتحار) ۲- قتل ( آدمكشي ) كه خویش ممكن هست. از طريق هوا  –  غذا و يا آب آلوده به سم باشد-

تماس ناخودآگاه نيز به سه صورت انجام مي گيرد:

۱ –    آب        ۲- هوا           ۳- غذا

كه اين سه مورد خویش به دو قسمت

۱- شغلي و   ۲- غير شغلي تقسيم مي بشود –

كه خود شامل :

۱- بلند مدت

۲- كوتاه مدت مي گردد-

طبقه بندي حشره كش ها »

حشره كشها به دو طبقه كلي تقسيم مي شوند : ۱- حشره كش هاي اوليه ۲- حشره كش هاي تماسي مانده دار

در حشره كش هاي اوليه سه طبقه ملاحظه مي بشود :

۱- سم گوارشي

۲- روغن هاي قطران

۳- سموم گياهي

سموم گوارشي :

مثل سبز پاريس زیرا گياه سوز نيست .روي گياهان پاشيده مي بشود – آفت كه از گياه تغذيه مي كند. سم را وارد لوله گوارش مي كند. و موجب رسوب پروتوپلاسم مي بشود –

روغن هاي قطران :

كه اغلب تخم كش و لاروكش هستند .نظر به اينكه گياه سوز هستند تنها بر روي درختان در حال خواب پاشيده مي شوند-

سموم گياهي :

نظير پيرتروم ( از گياه پيرترات) و سم دتنول از گياه در    و سم نيكوتين كه از تنباكو هست. اين سموم روي اعصاب حشره و سيستم تنفسي حشره تاثير مي گذارد .و لزوماً گوارشي نيستند يعني از طريق كوتيكول وارد شوند-.

حشره كش هاي تماسي مانده دار :

حشره كش هاي نامبرده مثل سموم آلي كلره – فسفره و سموم كار با مات هستد-

سموم كلره :

مثل D-D-T – كلردان يا B-H-C – هپتاكلر – آلدرين و ديلدرين- اين سموم لازم نيست .كه روي حشره پاشيده شوند زیرا حشره حركت دارد در اثر اين حركت با سموم تماس پيدا مي كنند – اين سموم به طور اموليسيون ( پورد در حال تعليق) مصرف مي شوند-

تاثير اين سموم در دستگاه آنزيم سيتوكرم اكسيد از حشره اثر مي كند –

سموم آلي فسفره :

از اين سموم ميتوان پاراتيون – مالاتيون – ديازنيون و سردارا نام برد- اين سموم از سموم كلره سميت بيشتري دارند. اما ماندگاري آنها چند روز بيشتر نيست در صورتيكه ماندگاري سموم كلره ممكن هست به اندازه طول عمر انسان باشد-

تاثير سموم فسفره بر آنزيم كولين استر از هست ، بعضي از سموم آلي فسفره از طريق ريشه گياه جذب شده. و وارد گياه مي بشود بطوريكه بعضي از اندامهاي گياه كه در موقع سمپاشي وجود نداشته اند. نيز محتوي اين سم خواهند بود و چنانچه پشه ها از شيره گياه استفاده كنند نابود مي شوند .به اين سموم ، سموم سيستميك (تاثير روي سلسله اعصاب ) گفته مي بشود – .اين سموم ، سموم گوارشي هستند.

 

سموم كاربامات دار:

كار بامات ها از نظر سميت و ماندگاري بين حشره كشهاي فسفره و كلره قراردارند

سموم آلي كلره

اين سموم براي مصارف زير بكار ميرود-

كنه كش – حشره كش – حلزون كش – كرم كش و زالو كش و جونده كش

عوارض مسموميت اين سموم دخالت در انتقال تكانه هاي عصبي از انتهاي اعصاب هست. بطوريكه سيستم مركزي و اعصاب فلج ميشود .اين سموم در    اعمال آنزيم هاي اكسيد كننده مواد و سنتزپروتئين ها و ليپيدها دخالت ميكند- و در آنزيم هاي كبد تغييراتي را بوجود مي آورد- سميت اين سموم تابع درجه كلريناسيون آنهاست-. يعني هر چه تعداد كلر داخل آنها بيشتر باشد سميت آنها بيشتر هست – .اين سموم در چربي بدن انسان و حيوان براي مدت طولاني ذخيره مي بشود -.

متوكسي كلر كه يك سم كلره هست .اثراتي شبيه به استراديول دارد (استراديول هورموني مربوط به خانم ها هست كه در موقع تست حاملگي اندازه گيري مي بشود ) و ممكن هست .سبب افزايش باروري گردد بسياري از سموم كلره مخلوطي ازچندين تركيب هستند-.

نور انرژي واكنش را تامين مي كند. و اين واكنشها در مقابل نور انجام مي گيرند. مثلاً نفت را اگر داخل شيشه مدت زيادي در مقابل نور قرار دهيم رنگ آن قير مانند مي بشود )

سم كلردان

مايع زرد رنگ غير فرار و آتش گير هست – .كه فرمول بسته آن C10 H6cl8 و ماده اي هست زيان آور و سرطان زا-.

–        كلردان طيف وسيعي از حشره كشهاي تیم هيدروكربورهاي چند حلقوي را تشكيل مي دهد كه به سيكلودي اين معروفند.

طي سي سال قدیم مصرف وسيعي داشته اند. و بعنوان حشره كشهاي درخانه و باغچه ها و كنترل آفت در هنگام برداشت محصول غلات  ومصرف دو گانه دارد-.

همچنين براي كنترل موريانه استفاده مي شوند- .اما بنایراین از ايجاد محدوديت در توليد و مصرف بطور استفاده مي كنند. و از سال ۱۹۸۰ به بعد در كشاورزي بعنوان حشره كش مصرف دارد-

گروهاي پر خطر كودكان يا اطفال هستند كه در نتيجه كاهش شيرمادرانشان در خطر هستند-

ماهيگيران و خانواده هاي آنها زیرا از ماهي و ميگو استفاده مي كنند .بخصوص ماهيهاي آب شيرين و همچنين كسانيكه در جهت باد به هنگام سمپاشي قرار دارند، و يا اشخاصي كه از منازل سماپشي شده استفاده مي كنند نيز در معرض خطر هستند-

حدود تماس مجاز : مقدار مجاز در هوا نيم ميلي گرم بر متر مكعب m3/mg 5/0 و مقدار STEL 2mg/m3) اعلام شده هست –

STEL (مدت زمان كوتاه در تماس با آلودگي با سم)

غلظت مجاز در آب : براي حفاظت آبزيان آبهاي شيرين ۰۰۴۳/۰ميكروگرم در ليتر براي ۲۴ ساعت هست ولي در هيچ زماني نبايد مقدار از ۴/۲ ميكروگرم در ليتر بيشتر باشد-

–    براي آبهاي شور ۰۰۴۰/۰ ميكروگرم در ليتر كه در طول ۲۴ ساعت نبايد از ۰۹/۰ ميكروگرم بيشتر باشد- براي آب آشاميدني انسان ترجيحاً بايد صفر باشد-

راههاي ورود سم به بدن:

استنشاق ، تماس پوستي ، بلعيدن و تماس چشم مي باشد-

عوارضي كه سم در بدن ايجاد مي كند – تيرگي ديد – پريشاني – بيقراري – سرفه زدن – درد شكم – حالت تهوع – استفراغ – اسهال – عصبي شدن ، زود رنجي – رعشه و تشنج و بندآمدن ادرار هست –

نقاطي از بدن كه مورد حمله قرار مي گيرد سيستم اعصاب مركزي – چشمها- ريه -كبد – پوست و كليه هست -.

كمكهاي اوليه:

اگر سم به چشم وارد بشود بايد بلافاصله با آب فراوان چشم را شستشو دارد-. اگر با پوست تماس پيدا كرد با آب و صابون پوست را بشوئيم – اگر شخص مقدار زيادي از سم را استنشاق كرد .بايد به هواي آزاد منتقل و تنفس مصنوعي را در مورد وي اعمال كنيم-

چنانچه اين ماده شيميايي بلعيده بشود .بايد به مريض آب فراوان بدهيم تا اور را وادار به استفراغ كنيم-

 

سموم آلي فسفره

اين سموم در مورد ها زير مصرف دارند-

كنه – قارچ – علف- حشره – كرم و جونده كش

آنزيم هاي «استيل كولين استراز» (استراز آنزيمي هست .كه استيل كولين را به شكل استر در مي آورد)بوسيله فسفر يلاسيون غير فعال مي شوند. و دلیل تجمع استيل كولين در انتهاهاي اعصاب مي شوند .در اتصالات ماهيچه ها و استخوان بندي و همچنين در غدد غير ارادي كه نتيجه آن ايجاد حالاتي شبيه به مسموميت ناشي از موسكارين و نيكوتين هست .نمايان  مي بشود -. عمل سيستم اعصاب مركزي فلج شده ، بسياري از اين سموم در كبد از فرم گوگرد دار تبديل به فرم اكسيژن دار فوق العاده سمي مي شوند ولي هر دو (گوگرد دار و اكسيژن دار) هيدروليز مي شوند- و با عمل هيدروليز غير فعال  شده .و محصولات هيدروليز نيز بسهولت منتشر و دفع مي شوند-

سموم فسفره به ملايمت آنزيم هاي اكسيداز را تحريك مي كند.اين سموم خاصيت جهش ژنتيكي و نيز ناقص الخلقه سازي دارد- .كه نتيجه عمل آلكيلاسيون هست كه در بدن انجام مي بشود -.

سموم فسفره خاصيت هم افزايي دارد .يعني اگر سمي سميت آن به اندازه A و سم B هم سميت B داشته باشد .سميت دوتاي آنها از A+B به مراتب بيشتر هست -.

حلالهاي آلي كه براي سموم بكار مي روند .خودشان به تنهايي دلیل كند شدن تنفس مي شوند. بعضي از سموم مثل مالاتيون كه در انبار قرارمي گيرد دلیل ايجاد تركيباتي مي بشود كه به مراتب از خودشان سمي تر هست -.

مالاتيون

مايع بي رنگ متمايل به كهربايي كه  در ۳ درجه سانتيگراد منجمد مي بشود.

فرمول بسته آن C10H19O4Ps2 مي باشد

مالايتون بصورت مايع تجارتي با خصوص ۶/۹۹% به بازار عرضه مي بشود. و فرمولاسيون بصورت پودرهاي قابل تعليق با ۲۵% و ۵۰% خلوص نيز وجود دارد- .امولسيون شونده هاي غليظ پودرها و آئروسل هانيز وجود دارد-

در كنترل آفات ميوه ها و سبزيجات و گياهان زينتي بكار مي رود و بر عليه مگس و پشه و همچنين بدن دامها و چهارپايان مصرف دارد و سازمان NIOSH(سازمان ملي بهداشت و ايمني) تخمين زده هست .كه ۷۵ هزار نفر كارگر دراثناي توليدو مصرف و فرمولاسيون با اين ماده سرو كار داشته و در تماس هستند -.

حدود تماس مجاز :‌در صورتيكه تماس پوستي بكلي وجود نداشته باشد ۱۵mg/m3. اعلام شده هست ولي سازمان ACGIH كنفرانس بين المللي بهداشت امريكا اعلام كرده ، زیرا تماس پوستي وجود خواهد داشت حد مجاز ۱۰mg/m3 مي باشد-

حد مجاز در آب:‌آژانس حفاظت محيط آمريكا  ((EPA1/0mg/l  را براي آب در نظر گرفته هست –

همچنين EPA اعلام كرده هست مقدار دريافت روزانه (ADI)  ۰۲/۰ kg/Day /gµ نبايد بيشتر باشد-(ADI=Accept Daily Intak)

راههاي ورود سم: تنفس – پوست – چشم و بلعيدن

عوارض ناشي از مسموميت :‌افزايش ترشحات برنش–بزاق بيش از حد ،

تهوع – استفراغ – تنگ شدن مردمك چشم – ضعف عضلاني -انقباضات خودبخود سيستم تنفسي – سيستم عصبي خون – دستگاه گوارشي و تاثير بر سيستم قلبي و عروقي مي باشد-

كمكهاي اوليه : تقريباً شبيه به سم كلردان هست –

چشم با آب فراوان شسته بشود –

تماس پوست: بايستي گرد و غبار روي پوست پاك بشود و با آب و صابون فوراً شسته بشود –

استنشاق فوري تنفس مصنوعي

بلعيدن آب زياد خورانده بشود و  وادار به استفراغ بشود –

كاربامات ها

سموم كاربامات نيز با آنزيم استراز تركيب مي شوند. ولي واكنش برگشت پذير هست و همان علائم موسكارينيك و نيكوتنيك نيز وجود دارد-. كمپلكس آنزيم – كارباميل به سهولت تفكيك مي بشود  و دوام و اثرات مسموميت را كاهش ميدهد-.

كارباماتها بوسيله كبد متابوليزه مي بشود – بعضي از كارباماتها متابوليت هايي به وجود مي آورند. كه مي بشود آنها را ۴۸ ساعت بنایراین از تماس در ادرار اندازه گيري كرد- .كارباماتها بصورت خيلي آرام در اعمال آنزيم هاي اكسيد كننده دخالت مي كنند(اكسيدازها)

كارباماتها همچنين بسياري از آنزيم هاي ديگر را نيز تغيير ميدهند.فعاليت كولين استراز بعد از چند ساعت زیادتر اوقات برگشت مي كند-

روش هاي استفاده از سموم

بيشتر مسائلي از قبيل تعيين متد استفاده از سم – زمان استفاده – مقدار مورد استعمال خاصيت فيزيكي سم و ماشين آلات سم پاش – بعهده زيست شناس هست -.

مضافاً اينكه بايد به وظيفه فرمولاتور نيز توجه نمايد-

فرمولاتور شخصي هست كه بايستي مواد افزاينده و نظير اموسيون كننده ها – مرطوب كنده ها پراکندن كننده ها را با ماده فعال سم مخلوط ميكند تا اينكه سم براي هدف مورد نظر مناسب باشد-

زيست شناس و فرمولاتور هر دو بايد به سازگاري فيزيكي شيميايي و بيولوژيكي موارديكه در تانك سم پاش  ريخته ميشود واقف باشند-

روش استفاده :

روش هاي موضعي و گسترده:‌

بيشتر سموم بصورت موضعي بكار مي روند .مثلاً براي كشتن قارج روي دانه ها (غلات) فرمولاسيون مايعي و پنومولاسيون جامد و پودري بكار برده مي بشود و سطوح خارجي غلات با قارج كش پوشيده مي بشود –

سم جونده كش را در محلهاي پررفت و آمد جونده بصورت طعمه و دور از دسترس حيوانات خانگي بكار مي برند .

يا براي كنترل مگس خانگي با آلوده كردن جلب كنندگان حشره به حشره كش آنرا كنترل مي كنيم- مواردي از قبيل سيستم – پارچه – تيرهاي سقف و همچنين تيرهاي تلگراف با غوطه ور سازي در محل كارخانه حفاظت مي شوند- .

كنترل دولت بر مصرف آفت كش بطور گسترده به منظور جلوگيري از اثرات جانبي ناخواسته سبب افزايش كار در موضع سموم شده با اينهمه آفت كشها بطريق گسترده نيز در سمپاشي محصولات كشاورزي درحال رشد و با توليدات خرمني و انباري و همچنين     ساخته شده. بوسيله      با اسپري سمپاشي مي شوند-

در فرمولاسيون آفت كش ها زیادتر اوقات از موادي بنام حامل خنثي استفاده مي بشود كه براي منظورهاي اسپري بايستي نظر به ارزان بودن و قابل دسترسي بوده .اين ماده خنثي همواره و بطور ثابت آب هست. اما در موارديكه منظور گردپاشي باشد حامل خنثي زیادتر اوقات تركيبات معدني زمين هست .كه بستگي به محل مورد استفاده متغير هست. زيرا هزينه حمل و نقل ايجاب ميكند كه حامل خنثي در محل تعيين بشود -.

پودر پاشي با اسپري بوسيله دستگاههاي اير بالاست با هواپيما بصورت قطرات و يا ذرات بسيار مناسب توليد مي شوند .براي محلهاي وسيع مفيد هستند. و در سمپاشي هاي موضعي بدليل خسارت زدن به محصولات انتخابي مجاور بكار نميروند .و يا زيانبارند-

انواع سموم کشاورزی و استفاده آنها : آفت کش (سموم کشاورزی نیز در این دسته قرار می گیرند) به هرگونه مخلوط و یا ماده ای که با هدف جلوگیری ، نابود شود ن ، دفع و یا کاهش هر گونه آفت به کار می رود ، اطلاق می بشود -. آفت را میتوانبه عنوان هرگونه ارگانیسمی که دلیل به وجود آمدن بیماری می گردد .تعریف شود  – این ترکیبات در کشاورزی ، دامپزشکی ، مصارف خانگی و سازمانی استفاده دارند –

علی رغم مخالفت هایی که در خصوص استفاده از آفت کش ها .(بر پایه استناد به مضرات این ترکیبات جهت محیط زیست و سلامتی انسان) صورت می گیرد ، اما همچنان استفاده از انواع سموم کشاورزی در کل جهان به عنوان موثرترین .روش جهت کنترل آفات شناخته می بشود – امروزه پیشرفت های خوبی در خصوص تولید و استفاده از سموم غیر شیمیایی صورت گرفته هست. اما روش زیادی در پیش هست تا این ترکیبات بتوانند .جای سموم کشاورزی فعلی را بگیرند – ا.ز همین رو باید کشاورزان و پرورش دهندگان .اطلاعات کاملی در خصوص نوع ، دوز مورد نیاز و خطرات احتمالی سم هایی که استفاده می کنند داشته باشند –

فهرست مطالب

• سموم کشاورزی چه موادی هستند؟

o             فرمولاسیون

o             غلظت

• انواع سموم کشاورزی

o             لیست سموم کشاورزی بر اساس هدف استفاده

o             انواع سموم کشاورزی بر اساس چگونگی و زمان مصرف

o             دسته بندی شیمیایی

• سمیت آفت کش ها
• نحوه استفاده
• نحوه اثرگذاری سموم بر روی حیوانات و گیاهان:

o             حشره کش ها

o             علف کش ها

سموم کشاورزی چه موادی هستند؟

سموم کشاورزی ( به انگلیسی Agriculture pesticides) مواد شیمیایی هستند .که توسط کشاورزان جهت جلوگیری از اثرگذاری آفات بر روی رشد و بهره وری محصولات کشاورزی استفاده می شوند -. آفت کش ها شامل ۳ دسته اصلی علف کش ها ، قارچ کش ها و حشره کش ها می شوند -. این مواد در دسته ترکیبات مضر جهت سلامتی انسان و سایر موجودات دسته بندی می شوند .و استفاده از آنها باید بر اساس مقررات و دستورالعمل های مناسب صورت بگیرد -.

 

فرمولاسیون

این ترکیبات در فرم های مختلفی به طور مایع ، ژل ، پودر ، قرص و … تولید و به دست مصرف کنندگان می رسند –

غلظت

سموم عموما مخلوطی از ترکیبات فعال ( موادی که بر روی آفت اثر می گذارند) و غیر فعال (حلال ، پرکن ها و … ) هستند – .غلظت عوامل فعال می تواند. از ۲ تا ۸۰ درصد تغییر کند – سمیت آفت کش ها تحت عواملی همچون شکل فیزیکی ، غلظت ، نوع مواد فعال ، حلال و … هست ، از این رو در هنگام تهیه و استفاده باید تمامی این مورد ها را در نظر گرفت – .به عنوان نمونه مقدار جذب سموم فرار و آنهایی که به طور پودر ریز هستند ، زیاد زیادتر از ترکیبات جامد و دارای دانسیته بالاست – .آفت کش های خانگی زیادتر اوقات دارای غلظت پایین تر از ۲% هستند و این دوز عموما نمی تواند. خطر خاصی را جهت انسان به وجود بیاورد – .اما مسمویت هایی که ناشی از بلع و یا استنشاق آنها اتفاق می افتد می تواند. ناشی از حلال موجود ( نفت سپید یا پارافین ) باشد-

انواع سموم کشاورزی

همانگونه که گفته شد انواع سموم کشاورزی را میتواند.ر سه دسته اصلی علف کش ها ، حشره کش ها و قارچ کش ها دسته بندی شود  ، این سه دسته حدود ۹۰ درصد از کل آفت های مورد استفاده .در کشاورزی را شامل می شوند وتنها ۱۰ درصد بقیه نیز به سموم جوندگان ، باکتری ها ، لاروها و … تعلق دارد – .از این میان علف کش ها بیشترین استفاده و استفاده را دارند ، از همین رو زیادتر در آبهای سطحی و محیط زندگی انسان یافت می شوند -.

لیست سموم کشاورزی بر اساس هدف استفاده

بیشتر سموم اشاره شده .در جدول بالا در کشاورزی به منظور یکی از اهداف زیر مورد استفاده قرار می گیرند :

• محافظت از گیاهان و یا محصولات گیاهی در برابر ارگانیسم های مضر
• اثرگذاری بر روی چرخه زندگی گیاه
• نگهداری محصولات گیاهی
• نابود شود ن کامل و یا جزئی گیاهان هرز
• جلوگیری از رشد گیاهان هرز

انواع سموم کشاورزی بر اساس چگونگی و زمان مصرف

سموم یا آفت کش های کشاورزی  نیز بر اساس نحوه و زمان مصرف نیز دسته بندی می شوند :

تماس مستقیم با آفت (معمولا بر روی سطح خارجی گیاه زندگی می کنند) : نکته مهم در این متد درمان تمامی اجزای گیاه هست –

عملکرد سیستمی : آفت کش توسط گیاه جذب شده و تنها مدتی عمل می کمند که قسمتی از گیاه توسط آفت مصرف بشود –

در برگیرنده طیف وسیعی از آفات : این نوع آفت کش ها بر وری طیف گسترده ای از آفات اثر می گذارند و حالت انتخابی ندارند و می توانند به قسمت های مفید نیز آسیب بزنند-

آفت کش های انتخابی : تنها به قسمت های خاصی آسیب می زنند (مانند علف های هرز)

دسته بندی شیمیایی

سموم را  نیز میتوانبر اساس ماهیت شیمیایی آنها دسته بندی شود :

ارگانو کلرین ها ( به دلیل سمیت بالا از بازار حذف شده اند) ، .ارگانوفسفات ها ، کاربامات ها و پیرتروئیدها – علف کش های شیمایی زیادتر اوقات از خانواده های آفت کش های فنوکسی ، آفت کش های بنزوئیک اسید ، تریازین ها و اوره هستند –

ترکیبات فعال موجود در سموم کشاورزی زیادتر اوقات با مواد دیگری به منظور افزایش کارایی ، حمل و نقل و نگهداری آسانتر ،. مانند حلال ها ، رسهای معدنی ، مواد مرطوب کننده و سایر ترکیبات کمکی مخلوط می شوند -.

سمیت آفت کش ها

سازمان بهداشت جهانی (WHO) آفت کش ها را بر اساس مقدار سمیت و خطری که جهت سلامتی دارند دسته بندی شود .ه و جهت هر کدام از این دسته ها نمادی تعیین شود. ه ایت که در جدول زیر میتوانمشاهده شود  – .دوز مورد نیاز جهت کشتن ۵۰% نیز در جدول جهت موش نشان داده شده هست –

نحوه استفاده

اطلاع از شیوه مناسب جهت بهره گیری از سموم ، خصوصا سموم کشاورزی زیاد مهم و حیاتی هست – .به عنوان نمونه جهت مقابله با حشرات بالدار که پرواز می کنند ، .استفاده از اسپری و یا مه مناسب هست ، .در حالی که جهت حشرات خزنده استفاده از فرم های پودری و گرانوله که بر روی سطح و پوست اثر می گذارند .بهتر هست –

نحوه اثرگذاری سموم بر روی حیوانات و گیاهان:

حشره کش ها

حشره کش ها می توانند به ۳ متد وارد بدن جانوران شوند که عبارتند از :

پوست : حشره با قطرات مایع ، گرانول ، پودر و یا گچ تماس پیدا شود ه و سم از این روش وارد بدنش می گردد .

دهان : در این متد سم توسط حشره خورده می بشود و از روش دهان وارد بدنش می بشود – .به این نوع سموم ، سم های بلعیدنی گفته می بشود.

دستگاه تنفسی : سموم از روش تنفس به بدن حشره روش پیدا می کنند ، به این نوع سموم استنشاقی گفته می بشود – .باید توجه داشت که بسیاری از حشرات از طریق منافذی که در شکم و اطراف آن دارند تنفس می کنند.و

علف کش ها

علف کش ها به منظور از بین بردن گیاهان هرز و مضر استفاده می شوند – این سموم کشاورزی به ۲ صورت گیاهان را از بین می برند : ۱- نقاطی از گیاه که با سم تماس پیدا کنند از بین می روند ۲- سم از طریق برگ ، ساقه و ریشه جذب گیاه می بشود .